Bào chữa hoàn thành vụ án Vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp, không có dấu hiệu “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”

Tháng 1/2024, chị Nguyễn Thị Lệ Nhi đến Trung tâm Tư vấn Pháp luật tỉnh Quảng Bình đề nghị tư vấn, hỗ trợ thủ tục kháng cáo và bào chữa lên TAND Cấp cao tại Đà Nẵng khi bị Tòa Sơ thẩm tuyên xử về tội “Vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp” nhưng về nội dung “bồi thường dân sự” đối với chị này chưa đúng quy định của pháp luật.

Ngày 19/01/2024, TAND tỉnh Quảng Bình ban hành Bản án số 04/2024/HS-ST tuyên xử bị cáo Nguyễn Thị Lệ Nhi phạm tội “Vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp” quy định tại điểm b, c khoản 2 Điều 217a Bộ luật Hình sự với mức hình phạt là 10 tháng 04 ngày tù giam và bị cáo phải bồi thường cho 06 người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan số tiền là: 1.300.700.000 đồng.

Ngày 01/02/2024, chị Nhi đã làm đơn kháng cáo một phần Bản án số 04/2024/HS-ST của TAND tỉnh Quảng Bình đối với phần trách nhiệm dân sự. Cụ thể, chị Nhi đề nghị TAND  cấp Phúc thẩm xem xét sửa bản án Sơ thẩm theo hướng xác định thiệt hại của những người đầu tư là rủi ro kinh doanh nên họ phải tự gánh chịu và bị cáo không có nghĩa vụ phải bồi thường thiệt hại.

Xét thấy, đơn kháng cáo của chị Nhi có đầy đủ các nội dung quy định tại khoản 2 Điều 332 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2021 và việc kháng cáo được thực hiện trong thời hạn quy định tại Điều 333 Bộ luật Tố tụng hình sự. Do đó, HĐXX cấp Phúc thẩm TAND Cấp cao tại Đà Nẵng chấp nhận giải quyết yêu cầu kháng cáo theo trình tự phúc thẩm là đúng quy định của pháp luật.

Chị Nhi bị quy kết và xét xử về tội “Vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp” với hành vi biết FVP Trade không được cấp phép hoạt động nhưng vẫn mở Văn phòng đại diện FVP Trade Chi nhánh Quảng Bình để đầu tư, kêu gọi những người đầu tư khác đầu tư để kiếm lợi nhuận.

Về nội dung của vụ án, chị Nhi đã khai nhận “Thông qua đối tượng tên Phạm Thị Thùy Uyên ngụ tại Đà Nẵng bị cáo Nhi được biết đến FVP Trade. Qua lời giới thiệu của Uyên, bị cáo Nhi biết được FVP Trade là sàn hoạt động theo mô hình quỹ đầu tư ủy thác, người chơi khi tham gia chỉ cần đầu tư tiền và ủy thác cho các chuyên gia của sàn FVP Trade đầu tư forex và được hưởng lợi nhuận hàng tháng. Sau quá trình tìm hiểu thông tin qua các tài liệu do Uyên cung cấp thì ngày 04/10/2021, bị cáo Nhi đã nhờ Uyên mở tài khoản fvpquangbinh để đầu tư với số tiền là 3.000 USD. Từ tháng 10/2021 đến đầu năm 2022, hàng tháng chị Nhi đều nhận được lợi nhuận dao động từ 6% đến 10%”.

Sau khi biết Nhi đã nhận được lợi nhuận từ việc đầu tư, đối tượng Uyên đã gợi ý cho bị cáo mở chi nhánh hoạt động tại Quảng Bình để kêu gọi thêm nhiều nhà đầu tư. Theo Uyên chia sẻ mô hình tổ chức của sàn FVP Trade có 05 cấp gồm: TV, IB, SIB, DIB, MIB, ngoài việc kiếm lãi hàng tháng từ việc đầu tư vào sàn thì nhà đầu tư còn được hưởng hoa hồng từ việc phát triển thành viên nhánh các cấp ví dụ: Nhà đầu tư cấp TV sẽ được hưởng 50% hoa hồng của người sau (F1) và thưởng thêm 3% của F1+F2; nhà đầu tư cấp IB sẽ được hưởng 100% hoa hồng của F1 và được hưởng thêm 3% từ đầu tư cấp F1 đến F5, cộng 5% của cấp F6;… Để bị cáo đồng ý mở chi nhánh tại Quảng Bình, đối tượng Uyên đã hỗ trợ cho Nhi chi phí mua nội thất văn phòng và chi phí thuê văn phòng.

Văn phòng FVP Trade Quảng Bình tại địa chỉ Công ty Queenland được khai trương, sau đó thuê các nhân viên gồm: Trần Thị Hà, Nguyễn Thị Tâm, Nguyễn Thị Hằng, Phan Thị Thanh Tâm hỗ trợ trong việc đầu tư. Vì tin tưởng lời giới thiệu của đối tượng Phạm Thị Thùy Uyên và nhận thấy việc đầu tư sẽ có lợi nhuận nên chị đã quyết định đầu tư và mở Chi nhánh tại Quảng Bình để kiếm thêm lợi nhuận. Ngoài mục đích trên thì không có ý định “lừa đảo hay chiếm đoạt tài sản nào của bất kỳ cá nhân nào”.

Về trách nhiệm dân sự trong vụ án, tại trang 4 Bản án sơ thẩm TAND tỉnh Quảng Bình xác nhận khi sàn giao dịch FVP Trade đóng băng thì tổng thiệt hại của các nhà đầu tư là 5.826.659.718 đồng, trong đó, người bị thiệt hại nhiều nhất chính là bị cáo Nhi với số tiền là 1.181.649.761 đồng. Đối với thiệt hại của bị cáo Nhi thì Tòa án cấp sơ thẩm nhận định sau này cơ quan điều tra điều tra hành vi của người chiếm đoạt tài sản của các nhà đầu tư thì buộc người này phải hoàn trả lại cho các nhà đầu tư và bị cáo Nhi. Đối với các nhà đầu tư có đơn yêu cầu thì Tòa án cấp sơ thẩm tuyên buộc bị cáo Nhi và các bị cáo khác phải bồi thường 50% số thiệt hại.

Từ đó, TAND tỉnh Quảng Bình tuyên buộc bị cáo Nhi phải bồi thường cho Nguyễn Hoàng Anh Tuấn 511.000.000 đồng, Phan Thị Nhã 5.450.000 đồng, Võ Thị Quý 34.750.000 đồng, Phùng Thị Ánh hải 11.000.000 đồng, Nguyễn Thị Hoa 525.000.000 đồng, Nguyễn Đức Phú 213.500.000 đồng.

Trong khi đó, hành vi của chị Nguyễn Thị Lệ Nhi trong vụ án là người quản lý Văn phòng FVP Quảng Bình, đồng thời đã giới thiệu, tư vấn cho các nhà đầu tư tham gia vào sàn FVP Trade trong khi biết mô hình kinh doanh này không được cấp phép. Bản thân chị Nhi chấp nhận với mức hình phạt mà TAND tỉnh Quảng Bình đã tuyên xử.

Tòa án cấp Sơ thẩm xác định thiệt hại của các nhà đầu tư là những khoản tiền bị tổn thất khi sàn FVP Trade đóng băng. Số tiền thiệt hại được xác định bằng cách lấy số tiền mà các nhà đầu tư đã đầu tư vào sàn FVP Trade trừ đi số tiền mà các nhà đầu tư đã rút ra. Tuy nhiên, về tổng số tiền thiệt hại lại không có sự thống nhất giữa Bản kết luận điều tra so với Cáo trạng và Bản án sơ thẩm. Như vậy, tính đến thời điểm hiện nay, không có cơ sở xác định số tiền của các nhà đầu tư đã mất hay chưa nhưng Tòa án cấp sơ thẩm lại buộc bị cáo bồi thường cho các nhà đầu tư là quá thiệt thòi cho bị cáo Nhi và chưa thấu tình đạt lý.

Trong vụ án này hành vi của chị Nhi không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra thiệt hại cho các nhà đầu tư. Bởi lẽ, trước khi tham gia đầu tư, tất cả mọi người đều được tư vấn, hỗ trợ thông tin về đầu tư, biết được việc đầu tư không được cấp phép, được cập nhật mức độ rủi ro cao nhưng vì lợi nhuận cao nên các nhà đầu tư tham gia đầu tư đều tự nguyện. Sau khi tham gia, các nhà đầu tư là người trực tiếp quản lý các tài khoản của mình, được nhận lợi nhuận, tự quyết định việc rút vốn hay đầu tư thêm. Ngày 19/07/2022, sàn FVP Trade bị “đóng băng” không giao dịch được trên trang Web của FVP Trade.

Kể từ thời điểm bị “đóng băng” tất cả tài khoản của các nhà đầu tư bao gồm tài khoản của chị Nhi đều không thể đăng nhập và nguyên nhân dẫn đến việc “đóng băng” sàn FVP Trade thì tất cả các nhà đầu tư đều không biết, kể cả chị Nhi và các cá nhân khác. Như vậy, thời điểm xảy ra thiệt hại Nhi không phải là người trực tiếp quản lý tài khoản của các nhà đầu tư và bản thân cũng là người bị thiệt hại.

Theo cách tính lợi nhuận của FVP Trade thì ngoài việc kiếm lãi hàng tháng từ việc đầu tư vào sàn FVP thì nhà đầu tư còn được hưởng hoa hồng từ việc phát triển thành viên nhánh các cấp: Nhà đầu tư cấp TV sẽ được hưởng 50% hoa hồng của người sau (F1) và thưởng thêm 3% của F1+F2; nhà đầu tư cấp IB sẽ được hưởng 100% hoa hồng của F1 và được hưởng thêm 3% từ đầu tư cấp F1 đến F5, cộng 5% của cấp F6;…

Như vậy, theo cách tính như trên thì số tiền lợi nhuận sẽ đươc tính dựa trên số tiền đầu tư và đối với các nhà đầu tư F1 lợi nhuận còn phụ thuộc vào số tiền mà các nhà đầu tư F2 đã đầu tư, nhà đầu tư F1 sẽ được nhiều lợi nhuận hơn nhà đầu tư F0.

Với cách xác định trách nhiệm về thiệt hại của Tòa án cấp sơ thẩm thì quá thiệt thòi cho chị Nhi, bởi theo nguyên tắc bồi thường thiệt hại quy định tại khoản 4 Điều 585 Bộ Luật Dân sự năm 2015 thì khi bên bị thiệt hại có lỗi trong việc gây thiệt hại thì không được bồi thường phần thiệt hại do lỗi của mình gây ra. Nghị quyết 02/2022/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao hướng dẫn chi tiết điều khoản trên như sau: Bên bị thiệt hại có một phần lỗi đối với thiệt hại xảy ra thì không được bồi thường thiệt hại tương ứng với phần lỗi đó.

Như vậy, việc đầu tư là hoàn toàn tự nguyện, các nhà đầu tư không bị lừa dối hay ép buộc và bị cáo đồng tình với quan điểm của Cơ quan điều tra và Viện KSND tỉnh Quảng Bình khi xác định các thiệt hại đã phát sinh là rủi ro của việc đầu tư và khi tự nguyện tham gia thì người đầu tư phải tự chịu hậu quả.

Cụ thể tại Bản kết luận điều tra bổ sung vụ án hình sự số 01/KLĐTBS-CSHS-Đ4 ngày 12/9/2023 (Bút lục số 112) thể hiện: “Hiện nay, không xác định nguồn tài sản của người đầu tư ở đầu và do ai quản lý nên không thu hồi được. Khi tham gia, người đầu tư FVP Trade đều được tư vấn, hỗ trợ thông tin về đầu tư, biết việc đầu tư không được cấp phép, được cập nhật lợi nhuận và mức độ rủi ro khi đầu tư, biết lãi suất lớn thì mức độ rủi ro càng cao và người tham gia đầu tư là tự nguyện, do đó khi bị thiệt hại thì người đầu tư tự chịu hậu quả”.

Có thể thấy, trong vụ án này chị Nhi là người bị thiệt hại nhiều nhất (1.181.649.761 đồng/5.826.659.718 đồng) và mức hình phạt 10 tháng 04 ngày tù là một bài học đủ nghiêm khắc để răn đe, giáo dục đối với bản thân chị Nhi. Đối với phần trách nhiệm dân sự mà Tòa án cấp sơ thẩm tuyên buộc Nhi phải chịu trách nhiệm 50% thiệt hại là không đúng với bản chất của việc bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Do hiện nay chưa có điều kiện chứng minh Nhi gây ra thiệt hại cho các nhà đầu tư và chưa xác định được ai là người đang quản lý, chiếm giữ số tiền của Nhi và các nhà đầu tư và Cơ quan điều tra đang tiếp tục điều tra xác minh vụ việc nên những yêu cầu bồi thường thiệt hại của những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan cần phải tách ra để giải quyết trong một vụ án khác mới đảm bảo quyền lợi cho các bị cáo và nhà đầu tư.

Từ những căn cứ bào chữa trên, ngày 20/5/2024, Hội đồng xét xử TAND Cấp cao tại Đà Nẵng áp dụng điểm b khoản 1 Điều 355, Điều 357 Bộ luật Tố tụng hình sự chấp nhận kháng cáo của chị Nhi, sửa một phần Bản án số 04/2024/HS-ST của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Bình về Phần trách nhiệm dân sự và một Phần xử lí vật chứng.

Căn cứ khoản 1, khoản 2, Điều 257, khoản 2 Điều 357 của Bộ Luật Tố tụng Dân sự. Tuyên bà Nguyễn Thị Lệ Nhi không phải bồi thường cho ông Nguyễn Hoàng Anh Tuấn, bà Phan Thị Nhã, bà Võ Thị Quý, bà Phùng Thị Ánh Hải, bà Nguyễn Thị Hoa và bà Nguyễn Đức Phú.

Trước đó, nhiều thông tin cho rằng bị cáo Nguyễn Thị Lệ Nhi có hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” trong vụ án này là không đúng sự thật.